Bas Jan Kylstra en Marcel van den Elst, Kienergy – 20-09-2024
We hebben in de warmtetransitie nog niet het gouden ei gevonden om inwoners effectief te activeren en onze doelen te behalen. Natuurlijk willen we allemaal sneller gaan, maar het blijft een complexe puzzel. Data kan hier een sleutelrol in vervullen.
De kansen van datagedreven werken worden steeds duidelijker voor iedereen. Toch is het een hele uitdaging om de juiste data te verzamelen. Dit zie je terug in het monitoren van activiteiten en het combineren van bestaande datasets voor meer inzicht. In dit artikel gaan we in op de uitdagingen en oplossingen.
Waarom willen we een datagedreven aanpak?
Bij Kienergy krijgen we vaak vragen van gemeenten zoals: Hoe kunnen we de inwoners beter activeren en wie benaderen we eerst? Hoe kunnen we inkoopacties en subsidies beter laten aansluiten op de inwoners? Wat was het resultaat van de campagne en waarom? Op welke plekken kan ik campagnes het beste herhalen om opnieuw succes te behalen? We willen een datagedreven aanpak om deze vragen te kunnen beantwoorden. Daarvoor moet je je data op orde hebben.
Waarom is het zo moeilijk om data op orde te krijgen?
Er zijn veel uitdagingen bij het effectief gebruik van data in de warmtetransitie. Bij veel gemeenten ontbreekt een centraal overzicht en een degelijke data-architectuur. Daarnaast hebben we vaak te maken met verouderde en vervuilde data, waardoor deze niet goed is te interpreteren.
Data wordt niet altijd door de gemeente zelf verzameld. Een groot probleem daarbij is dat partijen ‘op hun data’ blijven zitten en zich verschuilen achter de AVG voor het niet kunnen delen van de data. Dit komt vooral door onbekendheid en risicomijding bij opdrachtgevers over wat wél kan binnen de AVG. Privacy by design en doelmatige uitvraging zijn nog niet vanzelfsprekend. Daarom worden afspraken over privacy en hergebruik van data gebrekkig gemaakt bij de aanvang van een opdracht, waardoor dit pas laat boven tafel komt.
Ook is het lastig om te bepalen welke data je uitvraagt op welk moment. Je wilt compleet zijn in je uitvraag, maar de ander niet overvragen. Een strategisch nationaal gedragen beeld van wat we echt willen bijhouden en waarom ontbreekt.
Praktijkvoorbeelden: “We hebben wel data uit het verleden, maar zijn destijds het privacy vinkje vergeten” en “Partij X heeft de data verzameld, maar mag dit niet delen met ons (de gemeente)” of “we zijn dat toen vergeten uit te vragen”.
Daarnaast raken we opgedane kennis kwijt aan het einde van het traject doordat data ‘weggegooid’ wordt vanwege de maximale bewaartijd voor de AVG. De interpretatie van de AVG verschilt tussen privacy officers, vooral wat betreft het bewaren van data en het gebruiken van modelmatige data over inwoners, zoals marketingdata. Vaak wordt uit voorzorg te voorzichtig ingestoken waardoor bruikbare data verloren gaat. Gelukkig zie je ook positieve voorbeelden, zoals de MCO-aanpak, waarin goede stappen worden gezet.
De combinatie van deze elementen maakt het uitdagend om de benodigde data voor het versnellen van de warmtetransitie op orde te krijgen. Gelukkig zijn er oplossingen in zicht!
Oplossingsrichting: nationaal gedragen beeld
We kunnen werken naar gestandaardiseerde nationale afspraken over de inhoud van een woningpaspoort met publiek beschikbare gebouwdata als uitgangspunt en kader. Hierin wordt beschreven wat we per woning bijhouden. Daarnaast creëren we een betrouwbare en veilige data-infrastructuur om de transitie goed te monitoren. De gemeente wordt eigenaar van de data en regisseur van de data-toegang voor derden, zoals andere gemeenten, energiecoaches of andere instanties. Privacy by design is essentieel: gebouwdata en persoonsdata moeten gescheiden worden, zodat gebouwdata overdraagbaar is bij verhuizing. Daarnaast is een nationale AVG-leidraad met best practices nodig om binnen de kaders het maximale uit de data te halen.
Met dit nationaal gedragen beeld verwachten wij dat er snel grote stappen kunnen worden gezet in een data-infrastructuur waarin de kracht van data in de warmtetransitie tot zijn recht kan komen.
Hoe werkt dat in de praktijk?
Met het datateam van de gemeente Rheden zijn we bij Kienergy aan het pionieren om samen de uitdagingen van hun datavraagstuk binnen de warmtetransitie op te lossen. Meer weten? Kom naar onze kennistafel tijdens het Nationaal Warmte Congres op 17 oktober 2024!
