Maureen van Eijk is directeur van het interbestuurlijke Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW). Waar liggen haar prioriteiten?
Het NPLW is operationeel sinds 1 januari van dit jaar. Met welke partijen werken jullie vooral samen?
‘Met het interprovinciaal overleg (IPO), de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Netbeheer Nederland en Aedes (branchevereniging van woningcorporaties). Samen versnellen we de warmtetransitie.’
Vanwaar dit programma?
‘Dit programma vloeit voort uit de wensen van de Nederlandse gemeenten en de provincies. Zij hadden behoefte aan een ondersteuningsbureau dat hen zou gaan helpen bij de warmtetransitie. De Leden van de VNG en de Bestuurlijk Advies Commissie Klimaat en Energie van het IPO hebben een deel van hun uitvoeringsmiddelen daarom beschikbaar gesteld voor NPLW. We zijn een voortzetting van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) en het Expertise Centrum Warmte (ECW). Ons programma ondersteunt gemeenten bij het uitvoeren van hun Transitievisie Warmte, stimuleert de samenwerking tussen de betrokken partijen en voorkomt dat iedereen opnieuw het wiel gaat uitvinden.’
Waarom is het Programma Aardgasvrije Wijken overgegaan in het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie?
‘Het Expertise Centrum Warmte was voor alle gemeenten, de PAW ging alleen over de 66 proeftuinen aardgasvrije wijken. Gemeenten hadden behoefte aan één loket voor al hun vragen over warmte. Vandaar. We bundelen de kennis nu. Niet alleen de technische kennis, maar ook de kennis van burgerparticipatie en de juridische aspecten.’
Sommige gemeenten lopen voorop, andere kijken de kat uit de boom en wachten tot er met de nieuwe Warmtewet meer duidelijkheid is. Hebben we die luxe eigenlijk wel?
‘Ik vind van niet. Maar voor ik daarover oordeel wil ik eerst van ze horen waar ze precies tegenaan lopen. Misschien is het koudwatervrees, misschien een gebrek aan kennis van technologie of een gebrek aan mensen en financiële middelen. Waarschijnlijk is het een mix van.’
Wat is de planning binnen het NPLW? Wat gaat er concreet gebeuren?
‘We gaan het land in. Ons programmabureau telt 25 medewerkers, waarvan er 22 de komende weken het land intrekken om alle 342 Nederlandse gemeenten te gaan bezoeken om kennis te maken, te horen hoe ver ze zijn en te vragen waar ze behoefte aan hebben om hun transitievisie te kunnen vertalen in wijkuitvoeringsplannen. Verder gaan we bekijken wat we van het materiaal van ECW en PAW kunnen hergebruiken – denk aan fact sheets, al dan niet geactualiseerd – en wat we zelf moeten ontwikkelen. Daarnaast zijn er veel stakeholders die samenwerking met ons zoeken, zowel commerciële als niet-commerciële. We hebben de inzet van iedereen hard nodig om de warmtetransitie te realiseren. Daarom is onze inzet gericht op optimale afstemming en samenwerking. Tot slot komt er één website.’
Er was in het verleden kritiek op het PAW omdat die de warmtetransitie niet zou versnellen zoals eerder verwacht. Hoe zie jij dat?
‘Even iets rechtzetten. De PAW was niet bedoeld om de zaak te versnellen maar om kennis en ervaring op te doen. Innoveren is complex en kost nu eenmaal tijd. Die tijd winnen we later terug. We hebben onder meer geleerd hoe belangrijk burgerparticipatie is. Daar waar bijvoorbeeld sprake is van een burgercorporatie gaan de ontwikkelingen een stuk sneller en soepeler.’
Hoe zie je de toekomstige ontwikkeling van de warmtetransitie?
‘We willen in 2050 van het gas af zijn en hebben onszelf opgelegd om in 2030 anderhalf miljoen duurzame en/of gasloze woningen te hebben. Dat is een flinke opgave. Het tempo ligt nu nog echt te laag. Ik zie het als onze opgave om met gemeenten aan drie zaken te werken: weten, willen en kunnen. Weten is een kwestie van kennis, willen een kwestie van attitude en kunnen lukt alleen als er sprake is van weten en willen én er voldoende kennis en middelen beschikbaar zijn. Daar gaan we aan werken.’
Wat is uw advies aan partijen die aan de slag gaan of al zijn met het verduurzamen van de warmtevoorziening?
‘Probeer niet alles opnieuw uit te zoeken. Waarschijnlijk is iemand je voor geweest. Er is namelijk al heel veel kennis verzameld. Kijk bij NPLW wat er aan kennis is en vraag ons om hulp als je er niet uit komt.’
Zet stappen binnen de warmtetransitie
2030 komt steeds dichterbij, het is dan ook belangrijk om nu écht stappen te zetten binnen de warmtetransitie. Kom naar het Nationaal Warmte Congres op 12 oktober 2023 en wissel oplossingen en ideeën uit met honderden professionals die de warmtetransitie willen versnellen. Het is een onmisbaar congres voor iedereen die daadwerkelijk stappen wil zetten richting een nabije toekomst met duurzame warmtebronnen!
