Gedeputeerde Jan van der Meer (provincie Gelderland) heeft ruime ervaring in de wereld van duurzaamheid en warmtetransitie. Hij bespeurt een groeiend aantal lichtpuntjes maar is ook kritisch. ‘We hebben veel tijd verspild.’
Wat vind je van het besluit om de warmtenetten te socialiseren?
‘Minister Jetten heeft er na lang dubben voor gekozen om publieke partijen een meerderheidsbelang te geven in de warmtenetten. Op zich snap ik de logica, maar aan de andere kant vind ik het jammer dat private partijen min of meer buitenspel worden gezet. Ik ben een aanhanger van ‘laat duizend bloemen bloeien’: zorg ervoor dat iedereen zijn of haar bijdrage aan de warmtetransitie kan leveren. De markt is groot genoeg. Ik ben bang dat de huidige patstelling blijft bestaan en dat we niet opschieten met de warmtetransitie. Maar goed, die race is gelopen en in Gelderland zijn we klaar voor de nieuwe situatie.’
Je verwijst naar het Gelders Warmte Infra Bedrijf (GWIB). Wat houdt dat precies in en waarom heeft de provincie Gelderland het opgericht?
‘Het Gelders Warmte Infra Bedrijf stelt Gelderse gemeenten in staat hun burgers publieke warmte aan te bieden. Het GWIB gaat samen met gemeenten zorgen voor publieke warmte-infrastructuur. Publieke of private partijen gaan de warmte leveren. De nieuwe wet gaat ervan uit dat gemeenten alleen warmtebedrijven kunnen aanwijzen waarbij de infrastructuur in publieke handen is of waarbij publieke partijen door een meerderheidsaandeel in het warmtebedrijf doorslaggevende zeggenschap hebben over de infrastructuur. Daarbij gaat de wet uit van integrale bedrijven waar infrastructuur en levering in één hand is. Dat doen wij dus niet; de focus van het GWIB ligt alleen op de infrastructuur. Daarom zullen we volgens de nieuwe wet joint ventures moeten vormen met leveringsbedrijven, iets wat netbeheerders volgens de Splitsingswet nu nog niet mogen. Het gekke is dat we onder de huidige wetgeving meer kunnen dan onder de nieuwe wet, terwijl die er juist komt om de transitie te versnellen, wat ook hard nodig is…’
Je bent al lang werkzaam op het gebied van energie en duurzaamheid. Hoe vind je dat de energietransitie zich heeft ontwikkeld?’
‘Ik vind dat we veel tijd verknoeid hebben in de ontwikkelfase. Zeg maar gerust verkloot. Gemeenten die met warmtenetten aan de slag willen, hebben zelden de kennis in huis. Dus wat doen ze? Ze schakelen bureaus in voor advies en breken zich het hoofd over hoe de governance eruit moet komen te zien. Iedere keer wordt het wiel opnieuw uitgevonden. In Nijmegen, waar ik wethouder ben geweest, deden we er acht jaar over voor de schop de grond in kon om een warmtenet aan te leggen. Dat hoeft in Gelderland niet meer: gemeenten kunnen nu de benodigde, onafhankelijke deskundigheid ophalen bij het GWIB. Dat geeft ook nog eens schaalvoordelen in ontwikkeling, investering, exploitatie en financiering.’
Wat zijn in jouw ogen successen binnen de warmtetransitie?
‘Er zijn steeds meer successen en succesjes, ook binnen onze eigen provincie. Ik denk aan warmtenetten in Nijmegen en in Didam. In Didam op basis van wijkwarmtepompen, in Harderwijk gaan ze met aquathermie aan de slag, in Lingewaard met biomassa en zonthermie. Kortom: uiteenlopende technieken, ieder met zijn eigen governance-vragen die binnen onze provincie voortaan worden beantwoord door het GWIB. Ook worden tegenwoordig datacenters aan warmtenetten gekoppeld. Dat is onder meer in Ede gebeurd. Maar over het algemeen gaat het allemaal nog veel te langzaam.’
Hoe kan de warmtetransitie volgens jou worden versneld?
‘Misschien dat de hybride warmtepomp het verschil kan maken. Daarmee verminderen huishoudens hun gasverbruik met zeventig procent. Dat is toch een slok op een borrel. Volgens Remeha kan een monteur twee warmtepompen per dag installeren. Aangezien er veel te weinig installateurs zijn schiet dat nog niet erg op. Maar stel nou dat we een wijk kunnen vinden waar we mensen stimuleren een hybride warmtepomp te nemen, bijvoorbeeld door extra subsidie toe te kennen. En dat de hele wijk tegelijk besluit een warmtepomp aan te schaffen. Dan kan dat tempo misschien naar drie of vier geïnstalleerde warmtepompen per dag. Je verlaagt daardoor de kosten en verkleint de overlast voor bewoners. Dan kun je wel meters maken.’
Na de verkiezingen ga je de politiek verlaten. Wat is je advies aan je opvolger?
‘Doorgaan op de ingeslagen weg en alle partijen aan boord houden. Zeker ook de private partijen. We hebben iedereen hard nodig.’
Zet stappen binnen de warmtetransitie
2030 komt steeds dichterbij, het is dan ook belangrijk om nu écht stappen te zetten binnen de warmtetransitie. Kom naar het Nationaal Warmte Congres op 12 oktober 2023 en wissel oplossingen en ideeën uit met honderden professionals die de warmtetransitie willen versnellen. Het is een onmisbaar congres voor iedereen die daadwerkelijk stappen wil zetten richting een nabije toekomst met duurzame warmtebronnen!
