Nederland wil in 2050 aardgasvrij zijn. Dit doel staat in het Klimaatakkoord. En dat terwijl op dit moment de meeste huishoudens en bedrijven nu hun woningen en bedrijfsgebouwen nog verwarmen met aardgas. In Apeldoorn werken ze hard aan deze warmtetransitie, de overgang van aardgas naar duurzame warmte. Gemeente Apeldoorn heeft op dit moment vier Wijken van de Toekomst, waar ze op verschillende wijze invulling geven aan de omschakeling naar duurzame alternatieven. Er wordt gekeken waar individuele oplossingen zoals warmtepompen het meest geschikt zijn en waar een collectieve warmtelevering kansrijk is, zoals in sommige buurten met een hogere warmtedichtheid.
Collectieve warmtelevering lijkt in het buitenland vaak al de standaard, de toepassing in Nederland is in bestaande wijken nu nog relatief beperkt. In Apeldoorn is er een nieuwe mogelijkheid opgekomen. De lokale rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) kan mogelijk meer huishoudens van warmte voorzien dan alleen in de eerste wijk van de toekomst, Kerschoten. Voor de aanleg van een collectieve warmtevoorziening in Apeldoorn wordt de mogelijkheid van een zogenaamde warmterotonde onderzocht. Hierbij worden afzonderlijke wijknetten en decentrale warmtebronnen met elkaar verbonden om onderling warmte uit te wisselen. Daardoor wordt voorkomen dat er in de ene wijk in koudere perioden met hoge elektriciteitsprijzen dure warmte wordt gemaakt met bijvoorbeeld een luchtwarmtepomp, terwijl er in de andere wijk nog (rest)warmte over is. Daardoor stijgt het duurzaamheidsgehalte van het geheel en dalen de kosten.
Gemeente Apeldoorn is één van de initiatiefnemers in dit proces en onderzoekt het komende jaar de haalbaarheid van de aanleg van deze zogenoemde warmterotonde. Op het Nationaal Warmte Congres vertellen experts hier meer over, waaronder Theo van Es (Senior adviseur Energietransitie, Gemeente Apeldoorn) en Gijs Linthorst (directeur van Linthorst Techniek uit Apeldoorn). In een interview met Linthorst vertelt Gijs Linthorst meer over zijn rol in dit proces en over de samenwerking in Apeldoorn.
Wat is nu hét ‘warmtenet ontwerp van de toekomst’ in de bestaande gebouwde omgeving? Dat is de vraag waar veel partijen die werken aan de warmtetransitie mee bezig is. Maar deze keuze blijkt vaak niet zo eenduidig te maken… Het is een puzzel die per project weer opnieuw gelegd moet worden.
Vandaag interviewen we Gijs Linthorst van Linthorst Energy (voorheen Wij Maken Energie), over dit onderwerp. Samen met Theo van Es (senior adviseur Energietransitie, Gemeente Apeldoorn) is hij op 12 oktober op het Nationaal Warmtecongres 2023 aanwezig. Ze presenteren hier tijdens één van de praktijklabs de visie die ze samen ontwikkeld hebben voor een groot warmtenet voor Apeldoorn. Genaamd ‘de Warmterotonde’. Gemeente Apeldoorn onderzoekt het komend jaar de haalbaarheid van de aanleg van deze zogenoemde warmterotonde.
Waarom kiest Linthorst voor een hoge temperatuur warmtenet?
Linthorst maakt gebruik van een unieke techniek waarbij een warmtenet op basis van een hoge temperatuur warmtepomp wordt ingezet. Dit is toch wel een radicaal andere denkwijze dan wat we veelal in de markt vernemen.
Dus Gijs: waarom zijn hoge temperatuur warmtenetten in de bestaande bouw vaak duurzamer dan lagere temperatuur warmtenetten?
Gijs: “Dit is te complex om in één á twee zinnen te zeggen. Daarvoor nodig ik iedereen graag uit om onze praktijklab sessie op het warmtecongres bij te wonen natuurlijk.
Maar in het kort: Er wordt te veel gefocust op hoeveel warmte er wordt afgenomen en te weinig op wanneer. Warmtebuffering is volgens ons de sleutel tot duurzame warmteproductie. Alle warmte maken op die momenten dat deze bewezen met duurzame bronnen gemaakt wordt, is veel duurzamer dan 50% van die warmte produceren die niet flexibel is. En ook nog eens voor het overgrote deel met fossiele bronnen moet worden opgewekt.
Het tweede hardnekkige punt is dat bijna iedereen nog denkt – als het over warmtepompen gaat – dat de hoogte van de aanvoertemperatuur en de brontemperatuur het rendement van een warmtepomp bepalen”.
Is dat dan niet zo?
Nee. De retourtemperatuur is bij moderne en grootschalige warmtepompen vaak bepalender dan de aanvoer temperatuur. En hiernaast kan je als je grote warmtepompen maakt veel betere technologie toepassen om het rendement te verbeteren.”
Ok, dus door met efficiënte hoog temperatuur warmtepompen de warmte te maken wanneer er duurzame elektriciteit beschikbaar is gaan jullie dan naar 100% duurzaamheid?
“Ja dat is wel in het kort de strategie.”
Heb je daar niet hele grote buffers voor nodig?
“Ja dat klopt. Buffers spelen een grote rol in de systeemkeuzes die we maken. De technologie van warmtebuffering gaat echter hard en er zijn goede oplossingen om betaalbaar warmte op grote schaal te bufferen in bijvoorbeeld de ondergrond. En ook de hogere temperatuur maakt de opslag kostenefficiënter.”
Waarom zien we deze buffers dan niet veel vaker in de huidige energiesystemen?
“De hoogte van de energieprijzen en met name de volatiliteit die er ontstaan is het afgelopen jaar, zorgen er nu pas voor dat buffering de businesscase versterkt”.
“Verder zien we dat de keuze van een warmteopwekker sterk beïnvloed wordt door de sde++ subsidie. Hier wordt er niet gekeken naar de duurzaamheid van het systeem, maar alleen naar de duurzaamheid van de techniek van de warmteopwekking zelf.
Het vreemde is dat bij de bepaling van de duurzaamheid score van een warmtenet als deze eenmaal operationeel is, er volgens de norm NTA8800 wel wordt gekeken naar wanneer deze elektriciteit wordt afgenomen en hoe duurzaam deze dan is.
Zo kan het nu zijn dat warmtenetten met grote buffers en warmtepompen een betere duurzaamheid score hebben dan bijvoorbeeld een geothermie project, maar ontwikkelaars toch kiezen wat beter scoort in de sde++. De markt en de technologie veranderen snel. Het is ook lastig als overheid om, als je kiest specifieke bestaande technieken te subsidiëren, dit voor te blijven.”
Nu heb je toch al stiekem alles verteld?
“Nee hoor, we hebben het niet eens over de mogelijke warmterotonde gehad.
Denk dat we die dan maar bewaren voor het praktijk lab.
“Graag! Theo van Es en ik zullen hier veel meer over vertellen tijdens onze presentatie tijdens het Nationaal Warmte Congres 2023.”
Wie is Gijs Linthorst?
Gijs is directeur bij Linthorst Energy (voorheen Wij Maken Energie), wat onderdeel is van Linthorst World, een groep van familiebedrijven. Het is hun missie om echt duurzame en eerlijke levering van warmte, koude en elektriciteit mogelijk te maken. Samen met hun partners staan zij voor volledig duurzame energieprojecten voor zowel nieuwbouw als bestaande bouw. Hierbij zijn zij compleet verantwoordelijk en ontwikkelen, realiseren én exploiteren zij zelf. Een uniek totaalconcept waardoor Linthorst in staat is innovaties snel te ontwikkelen. Linthorst werkt landelijk aan spraakmakende projecten waarbij zij een belangrijke bijdrage leveren aan de Nederlandse energietransitie.
Gijs Linthorst
Directeur Linthorst Techniek
